31.07.2018

O An: Phoenix

Yeniden inşa edilen kimlik

Christian Petzold’ın 2014 yılına ait filmi Phoenix, kabaca özetlemek gerekirse 2. Dünya Savaşı sonrası, Nazi kampından yüzünden aldığı derin yaralarla kurtulan ve yüzünü ameliyatla değiştirmek zorunda kalan Nelly (Nina Hoss) adlı bir kadının kimliğini yeniden inşasına dayanıyor.

Nelly, arkadaşının yardımı ile ameliyat sonrası süreci atlatmaya çalışırken bir bulmaca gibi çözmeye çalıştığımız evliliği ve kocasına dair nüveler de film ilerledikçe önümüze sunuluyor. Biz bu bilgileri Lene (Nina Kunzendorf) yardımı ile Nelly’den önce öğreniyoruz ancak onun öğrenmesi ve inkarı üzerinden ilerleyen dakikalar aslında bizi finaldeki büyük buluşmaya hazırlıyor adım adım. Ve Petzold’un tahmine bile mahal bırakmadan seyirci önüne serdiği detaylar finalin vuruculuğundan hiçbir şey eksiltmiyor. Yani sürpriz bir sondan ziyade, hikâyenin bizi götürdüğü yerin farkında olarak öyküye eklemleniyoruz.

Nelly’nin ameliyat sonrası ilk kez yüzünü gördüğü aynanın kırık dökük olması ve aynanın yine savaş sonrası yıkıma uğramış şehrin bir köşesinde, yerde bulunması elbette tesadüf değildir.

Nelly’nin kocası Johannes veya kısaca “Johnny” (Ronald Zehrfeld) karşısında gördüğü yeni Nelly’yi tanıyamasa da kendisi için planladığı gelecekte bu “kadın”la yol alması gerektiğini kısa sürede fark eder. Çünkü Nelly -kendisini Johnny’ye tanıttığı adıyla Esther- karısına çok benzemektedir.

Film boyunca güçsüz biri gibi gözlemlediğimiz Nelly aslında finalde ne kadar güçlü olduğunu gösterecektir izleyiciye. Johnny’nin her şeyin farkına vardığı o an ise görülmeye değerdir.

Yıkık dökük Almanya’nın kendini yeniden inşası gibi bir kadın bedeninden yola çıkıp inşa edilen kimlik meselelerini Phoenix’in hikâyesinin her anına sinmiş olarak görebilirsiniz. Kaldı ki filmin adı Phoenix’in (Anka Kuşu veya Simurg) de imlediği gibi Nelly’nin ve dahi bir toplumun “kendini ateşe vererek kül olana dek yanması ve ardından o küllerin içinden yeniden doğması”nı simgeler.

Finalde Petzold, Nelly’nin gittikçe yükselen sesi ile müthiş bir kapanışa imza atar. İşte O An:

https://www.youtube.com/watch?v=rkAHi2wNSsc