Beanpole: Savaşın Kadın Tarafı

Beanpole/Uzun Kız, Kantemir Balagov’un 2. Dünya Savaşı’nda kadın temalı dönem filmi olarak öne çıkıyor. Röportajlarında “Kadın Yok Savaşın Yüzünde” kitabını okuduktan sonra ve özellikle Sovyet Sineması’nda halk üzerinde travmatik etkisi olan savaşın kadın yönüne hiç değinilmediğini ve bu yüzden 2015 yılında bu filmi yapmaya karar verdiğini söylüyor.

Filmin başrollerinde Viktoria Miroshnichenko ve Vasilisa Perelygina bulunuyor ve filmin yapım aşamasında her iki aktris de oyunculuk okuluna devam ediyor. Filmdeki uzun planlar ve zorlu karakterler göz önünde bulundurulduğunda performansları ortalamanın çok üzerinde. Cephede mücadele verdikten sonra Iya, travma sonrası stres bozukluğu sebebiyle kuşatma altındaki Leningrad’a geri dönmüştür ve hastanede hemşirelik yapmaktadır. Kuşatma kalktıktan sonra cepheden dönen Masha, Iya’nın yakın arkadaşıdır ve tüm hikayeye yön verecek güce sahiptir.

Leningrad Kuşatması’nın Psikolojik Sonuçları

Uzun Kız, Leningrad Kuşatması sonrasını şehir genellerine fazla girmeden, bir hastane üzerinden anlatıyor. Yaralı, uzuvlarının bir kısmını kaybetmiş askerler aşırı dramatizeden kaçınılarak olduğu halleriyle aktarılıyor. Yaklaşık dört sene süren kuşatmanın sonuçları askerlerin birbirleri arasındaki esprilerle verilirken süreç içerisinde durumun normalleştirilmiş olması oldukça dikkat çekici. Yine hastanedeki çalışan doktorların ve hemşirelerin diyaloglarından kıtlığın boyutlarını ve çocuk ölümlerinden çok normalmiş gibi bahsedilmesiyle şehir halkının içinde bulunduğu psikolojik durumu doğrudan izleyiciye aktarıyor. Hem bu kadar dramatik bir hikayenin aşırılıktan kaçınılarak sadece durumlarla anlatılıyor olması hem de hareketli yakın planların tercih edilmiş olmasıyla karakterlerin içinde bulunduğu karanlık atmosfere seyircinin dahil ediliş biçimi yönetmenlik başarısı olarak yorumlanabilir. Filmde az sayıda ve gösterişsiz mekanlara rağmen genelde tercih edilen tek planlar filmin renk aralığıyla birleşince izlemesi keyifli bir sinematografi ortaya çıkıyor.

Bir Sahneyle Birden Fazla Şey Anlatmaya İki Örnek

Asker üniformasıyla gezmeyi tercih eden Masha’nın yaşadığı psikolojik çöküntüden çıkmak için bulduğu yöntem kadınlıkla özellikle annelikle ilgili olduğu için süreç içerisinde giyim tercihleri değişiyor. Komşusunun ölçü almak için giydirdiği yeşil elbisenin içerisindeki mutluluğu dikkat çekici. Kuşatma sırasında cephede bulunması ve erkeklerle çevrili olmasından dolayı güçlü kalmak adına erkekleşen Masha içindeki kadını ortaya çıkardıkça mutlu oluyor ama dönemin şartları kadının kadın olması için el verişli değil. Hayatta kalmak için erkek gibi düşünmek zorundalar. Uzun Kız’da bu sahne savaşın kadın tarafını en iyi anlatan, akılda kalıcı sahnelerden biri.

Uzun Kız’daki dikkat çekici ayrıntılarında biri de Sovyet Rejimi’nin kendi aristokrasisini yaratmış olması ki bu durum ne iyi tarafından ne kötü tarafından yargılamadan olduğu gibi işleniyor. Bir yanda her anlamda kıtlık içindeki Leningrad diğer tarafta malikanede yaşayan partinin önde gelen, bolluk içindeki ailesi. Savaşta kadının varoluşu üzerine yazılmış bir hikayede aristokrat kadın tarafından küçük küçük aşağılanan Masha. Tek bir sahneyle hem bir rejim eleştirisi hem de kadın dayanışması eleştirisi veriliyor. Kadını yargılayan yine kadınken sahnedeki erkekler sadece susup ancak birkaç kelime edebiliyor. Masha sorulan üstü kapalı sorulara tüm açıklığıyla, soğukkanlılıkla cevap veriyor ve kadınlar arasında sesler hiç yükselmeden sahne bitiyor. İzleyici sahneden Masha’nın hayat hikayesini öğrenirken elinde güç bulunduran kadının kısa birkaç sözünden Sovyet tarihinin aristokrasi üzerindeki etkisinin de farkına varıyor. Bu tür birçok şeyi bir arada anlatan sahneler için örnek sayısı arttırılabilir.

Kantemir Balagov’un söylediği gibi Uzun Kız konusu itibariyle sinema tarihinde önemli bir yere oturuyor. Hiçbir savaş filminde Uzun Kız’daki gibi sahneler görmediğimiz için “tuhaf filmde tuhaf şeyler oluyor” ve izleyicinin zihninde yeni bir kapı aralanıyor.