Radiogram: Özgürlük, Kimlik ve Müziğe Dair Bir Film

Komünist Rejim Döneminde Bulgaristan’da Yaşayan Müslümanların Hikâyesi

Bu hafta Başka Sinema programında 37. İstanbul Film Festivali’nde izleyici ile buluşan Radiogram da var. Komünist dönem filmlerine, Doğu Avrupa sinemasına meraklı izleyiciler için güzel bir örnek Radiogram. Filmin yönetmeni Rouzie Hassanova 1980 Bulgaristan doğumlu bir kadın yönetmen. Radiogram Bulgaristan, Polonya, Türkiye ortak yapımı düşük bütçeli naif ve şiirsel bir film. Yönetmenin ilk uzun metraj çalışması.

Diğer birçok ilk filmde olduğu gibi o da filmini yaparken en yakından bildiği bir konuyu seçmiş. Babası ve dedesinin yaşadığı gerçek olaylardan esinlenmiş. Konu bizim için de çok yabancı değil. Birçoklarımız Bulgaristan’dan göçen Müslümanların hayatlarına şahitlik etmişizdir.

Film 70’lerin başında Rodop Dağlarında yaşayan Müslüman Pomak bir ailenin dini bayramlarını kutlarken yaşadıkları baskı ve bir köy çocuğunun müziğe olan özellikle yasaklanan Rock’n Roll’a olan merakını radyo ile yaşaması sahneleri ile başlıyor. Film en başından sonrası ile ilgili bilgi verirken konuya direkt giriyor. Yönetmen bu ilk uzun metraj denemesinde kurguda da oldukça başarılı.

Politikanın Sanatla Analizi

Komünist rejim altında o dönemde Bulgaristan’da yaşayan Müslüman halk isimlerini Hristiyan isimleri ile değiştirmek zorunda bırakılıyorlar. Bu anlamda film kimlik sorununu da ele alıyor. Aynı zamanda dini inançlarını da özgürce yaşamak da yasak. Yasak olan sadece yabancı müzik değil aynı zamanda yerel bir türküyü söylemek bile yasak.

Filmin birçok sahnesinde baskıcı rejim altında bir devlet görevlisinin de ne kadar baskıcı olabileceğini görüyoruz. Burada o dönemin politikasının adeta sanatla analizi yapılmış. İşin içinde gerçek olaylardan esinlenme de olunca ortaya ilgi çekecek bir yapım çıkmış. Film , bireylerine özgür alanlar bırakmayan , demokrasiyi sindirememiş baskıcı rejimlerin neden yıkıldığına dair ipuçları içeriyor. Halk rejimin baskısına karşı umudu birbirlerine tutunarak ve müzikte buluyorlar.

Çekimleri 2015 yılının Temmuz ve Ağustos aylarında Rodop Dağları, Sofya ve Vitosha Dağları’nda yapılan filmin etkileyici görüntüleri görüntü yönetmeni Kiril Prodanov’a ait.