Pera Sohbet: Gizem Kızıl ile “Bana Karanlığını Anlat” Üzerine

“Sisteme karşı mücadele etmesi gerekenler sadece kadınlar değil”

Bir yandan vizyon bir yandan da festivaller derken sinemaseverler olarak yılın merakla beklenen filmlerini izlemek için pek çok seçeneğe sahibiz. Yerli filmler açısından verimli bir vizyona haftasında seyircisiyle buluşan filmlerden biri de Gizem Kızıl’ın ilk uzun metrajı Bana Karanlığını Anlat oldu. Ülkemizdeki ilk gösterimini nisan ayında 41. İstanbul Film Festivali’nde gerçekleştiren film, kalp krizi sonrası vefat eden Veli’nin defni öncesi getirildiği gasilhanede aile arasında gizli kalmış tüm çatışmaların su yüzüne çıkmasını konu ediniyor. Filmin oyuncu kadrosunda yer alan isimler ise Aslıhan Gürbüz, Serpil Gül, Gizem Güçlü, Yasemin Szawlowski, Selim Can Yalçın, Mehmet Yılmaz Ak, Giray Altınok, Ersin Arıcı ve Aytek Şayan.

Filmin yönetmeni Gizem Kızıl ile gerçekleştirdiğim bu röportajda filmi, hikayesi, çekimleri, gelecek hedefleri ve merak ettiğim başka pek çok konuyu konuşma fırsatı buldum. Keyifli okumalar.

Kalp krizi sonrası vefat eden Veli’nin defni öncesi getirildiği gasilhanede aile arasında gizli kalmış tüm çatışmaların su yüzüne çıkmasını konu ediniyor Bana Karanlığı Anlat. Dilerseniz röportajımıza filmin hikayesinin nasıl oluştuğunu konuşarak başlayalım.

Benim yazdığım hikayeler genellikle o dönem tetiklendiğim konular üzerine oluyor. Bana Karanlığını Anlat’ı yazarken “Bir insan en yalın haliyle ne zaman açık eder kendinin üzerine?” konusunu düşünüyordum. Düğünlerde ve cenazelerde. Biri başlangıç biri son. Aileler bu zamanlarda ya ağlayarak sarılır birbirine ya da büyük kavgalar eder. Bu yüzden bir yüzleşmeyi ölüm üzerinden anlatmak istedim. Sonrası zaten ben veya yakınımdakiler ne yaşadıysa oralardan yola çıktıklarım.

Daha önce çektiğiniz kısa film ve yazdığınız dizi senaryolarını bir kenara koyarsak, Bana Karanlığını Anlat ilk uzun metrajınız ve yönetmenler açısından bu ilk adım her zaman özel bir yere sahiptir. Filminizin hazırlık, çekim ve post prodüksiyon sürecinin nasıl ilerlediğinden bahsedebilir misiniz?

Ömrün boyunca unutamayacağım bir deneyimdi. İlk okuma provasından, kayıt deyip sonrasında İstanbul Film Festivali’nde ilk gösterimine kadar soluğumu kesen bir süreçti. Elbette zorlandığım yerler zamanlar oldu. Ama günün sonunda bir hayal gerçekleştiriyorsanız elbette engeller çıkacak. Önemli olan onları yorulmadan çözmek. Ben şanslıydım, filmin her sürecinde bana destek olan insanlarla çalıştım.

Her ailenin kendi içinde farklı bir dünyası olduğunu hikayedeki karakterler üzerinden net biçimde görebiliyoruz. Oğluna gelinini uygun görmeyen ve kendisine “anne” denmesine dahil tahammül edemeyen bir kayınvalide, her isteneni yapan bir elti, matem anında dahi malı mülkü düşünen bir erkek kardeş, tipik Almancı bir amca ve kendisini ezdirmek istemeyen bir gelin olan Nermin hikayedeki ailenin bireyleri. Her bir karakterin yaratım süreci ve hikaye içindeki doğru konumlandırmasını nasıl gerçekleştirdiniz?

Eğer kendi kurduğum bir hikayeyi yazıyorsam ilk önce ana karakter ve onun hikayesini kafamda kurarım. Daha doğrusu yolcuğu nerede başlayacak ve nerede bitecek. Daha sonra o hikayenin gereksinimleriyle diğer karakterler oluşmaya başlar. Bu film özelinde karakterleri yaratırken hepsine objektif bakmaya çalıştım. Hepimizin içinde iyilik kadar kötülük de var. Sadece dengeleri farklı. Özellikle kadın karakterlerde anne ve gelinler üzerinden dün, bugün ve yarını anlatmak istedim. Benzer döngüler içindeler. Sadece tercih ettikleri yollar farklı. Haliyle dönüştükleri insanlar farklı. Onların yolculukları daha duygular üzerine. Erkek karakterlerimi daha dünyevi dertler üzerinden anlattım. Bunun tam tersi de olabilirdi ama o dönem bana böylesini yazmak iyi geldi.

Yıllardır mutsuz evliliği ve ataerkil bir aile yapısı içinde hapsolan Nermin, eşi ve onun ailesiyle son hesaplaşması, hikayenin her dakikasında sisteme karşı da bir mücadeleye dönüşüyor. Kadınların mevcut ataerkil sisteme karşı günümüzdeki mücadelesi yeterince güçlü mü?

İçinde bulunduğumuz cinsiyetten dolayı bir mücadele içinde olmamız gerektiği fikri bile korkunç. Varlığını göstermek için bir savaş içinde olma hali özellikle bizim topraklarımızda giderek artan bir şekilde var. Ve tanıdığım tanımadığım birçok kadın ömrünü hak mücadelesiyle geçiriyor. Onlara çok şey borçluyuz. Ama sisteme karşı mücadele etmesi gerekenler sadece kadınlar değil. Bu herkesin meselesi.

Nermin’in gasilhanede eşinin yanında geçirdiği 10 dakika ve oradaki hesaplaşması, tüm taşları yerine oturtması yönüyle filmin en kilit noktası konumunda bulunuyor. Aynı zamanda Nermin’in bir iç hesaplaşmasına da yer veren bu bölümün filmin ağırlık merkezi olduğunu söyleyebilir miyiz?

Evet, Nermin’in yolculuğunun sebeplerini bize anlatan bölüm. Onunla empati yapabildiğimiz yer.

İstenmeyen gelin olan Nermin’in yaşayamadığı hayalleri, ülkemizdeki pek çok kadının da karşılaştığı ortak sorun oluyor. Kadınların erkeklerle eşit görülmediği ve adeta politik bir sorun olarak görüldüğü zihniyete karşı görüşleriniz neler?

Bu zihniyeti kabul etmek onların koyduğu kurallara uymak demek. “Asıl soru bana kimin izin vereceği değil, beni kimin durdurabileceği” sevdiğim bir sözdür. Hayallerimi gerçekleştirmek için kimsenin beni kimseyle eşit veya üstün görmesine ihtiyacım yok.

Filmde olayın geçtiği tek mekan olarak yer alan gasilhane pek çok açıdan stratejik bir seçim olmuş. Bunun en net örneğini ise gasilhanedeki aksaklıklar üzerinden bürokrasinin boşvermişliği ile tanık oluyoruz bir yandan. Gasilhenin film içindeki konumlandırmasında dikkat ettiğiniz noktalar ne oldu? Mekan hikaye anlatımını hangi yönleriyle güçlendirdi?

Mekanın içi ölümü, dışı yaşamı sembolize ediyor. Manevi yüzleşmeleri içeride yaparken daha maddesel olanları dışarıya taşıdım. Yer, zaman olarak tanımsız bir mekan olduğu için algıyı dağıtmadan sadece karakterler üzerine yoğunlaşabildim.

Filmin neredeyse tüm hikayesi, gasilhane önündeki bahçede ve açık havada geçiyor. Birkaç saatlik zaman dilimini aktaran hikaye, bu yönüyle tiyatro oyunu olarak sahneye de uyarlanabilir bir çizgide yer alıyor. Tek mekanda geçen bir hikaye anlatmanın sunduğu avantaj ve dezavantajlar neler oldu? Çekimlerde elinizi güçlendiren veya kısıtlandıran hangi yönleri oldu?

Tek mekanın güzelliği ayrılan süre olarak daha oyuncu odaklı çalışabilmenize olanak sağlıyor. Fakat aklınızda hep izleyiciyi sıkmamalıyım, mekanı iyi kullanmalıyım kaygısı oluyor. Bu yüzden her sahne için yeni bir trafik yaratılması mekanın kullanılmayan köşelerinin de kullanılarak hareket katılması gerekiyor. Bu yönden bana deneyim olarak çok şey kattı. Ve evet bu filmi bir gün tiyatro oyunu yapmayı çok isterim.

Bana Karanlığını Anlat her ne kadar dram türünde olsa da sık sık diyaloglarda kendine yer bulan mizahıyla da dikkat çekiyor. Hayatın ölüm kadar gerçeği olan mizahın hassas dengesini hikayenin içinde nasıl kurdunuz?

Gerçek olarak. Hayat kendi olduğu haliyle çok absürt. Dün bizi ağlatan şey hakkında bugün konuşurken gülebiliyoruz. Ben komik olmaya çalışmadan en gerçek halleriyle yazmaya çalıştım. Durum komedisini çok severim. Bu senaryoyu yazarken kara komediye olan ilgimi fark ettim. Bunun üzerine kafa yorduğumda sadece doğru yerde yazılan bir bakışın bile ne kadar komik olabileceğini fark ettim.

Nermin karakterine hayat veren Aslıhan Gürbüz, performansıyla filmin tamamında ağırlığını hissettiriyor. Oyuncu yönetimi anlamında kendisiyle çalışmak nasıldı?

Çok rahat ve öğretici bir deneyimdi. Aslıhan karakterini tüm hatlarıyla bilmek isteyen, diyalogları sorgulayan ve çok çalışkan bir oyuncu. Sete çıkmadan prova sürecinde Nermin’in sahnelerini tüm hatlarıyla oturtmuştuk diyebilirim.

Bana Karanlığını Anlat, senaryosunu yazıp çekmiş olduğunuz ilk uzun metraj. Bu ilk filminizde “Şu noktayı daha iyi yapabilirdim” dediğiniz yerler oldu mu? Bu film size ne gibi tecrübeler kazandırdı?

Her yaptığım işten sonra hep ilk kurduğum cümle daha iyisini yapardım olur. Bu benim kendime olan hem ödülüm hem cezam. Ödülüm çünkü hep daha iyisini yapmamı sağlıyor. Cezam çünkü o cümleyi kurduktan sonra kendimi toparlayana kadar bir süre hiçbir şey üretemiyorum.

İlerleyen süreç için üzerinde çalıştığınız yeni projeler varsa ufak tüyolar paylaşabilir misiniz?

İkinci uzun metraj filmimin senaryosunu bitirdim. Üzerine çalışmaya devam ediyorum. Dijital bir platform için hazırlanan dizi projemiz de paralelinde ilerlemekte.